Het verhaal van de twee keien. Oftewel: hoe plaats je zaken in perspectief?

Soms kom je verhalen tegen die je altijd bijblijven. Zo ook onderstaand verhaal van de twee keien, dat mij zo’n vijftig jaar geleden in India werd verteld. Een verhaal dat inspireert en aanzet om de dingen op een andere manier te bekijken.

Er was eens een arme boer die een grote som geld moest terugbetalen aan een rijke en lelijke man. Aangezien de boer een zeer mooie dochter had die de rijkaard wel beviel, stelde deze laatste een overeenkomst voor. Hij zou namelijk alle schuld kwijtschelden als hij met de mooie dochter mocht trouwen en stelde voor om het lot te laten beslissen.

Het voorstel
De rijkaard zou een witte en een zwarte steen in een zak doen en de dochter zou er blindelings een uit moeten nemen. Als ze de zwarte kei zou pakken, wordt ze zijn vrouw en wordt de schuld van de vader kwijtgescholden. Trekt ze de witte kei, hoeft ze niet met hem te trouwen en wordt de schuld eveneens kwijtgescholden. Als ze ten slotte weigert om een kei te trekken, zal haar vader voor de rest van zijn leven in de gevangenis moeten zitten.
Daarop buigt de rijke man zich voorover om twee keien op te rapen, van een weg bezaaid met keien. Het meisje ziet echter dat hij twee zwarte keien opraapt en in de zak doet, maar ze zegt niets. Dan vraagt de rijkaard het meisje om een kei uit de zak te halen.

Wat zou jij doen?
Denk eens goed na ... Wat zou jij doen? Welbeschouwd zijn er drie mogelijkheden:
1. Het meisje weigert een kei te pakken, met alle gevolgen van dien
2. Het meisje haalt de twee keien uit de zak en toont zo aan dat de oude stinkerd vals speelt
3. Het meisje haalt een kei uit de zak (dus een zwarte) en offert zich op om haar vader uit de gevangenis te houden

Dit verhaal illustreert het verschil tussen logisch en ‘zijdelings’ denken. Het dilemma van het jonge meisje kan niet op de traditionele en logische wijze worden opgelost, zonder dat het consequenties voor haar en haar vader heeft. Dus voordat je naar de oplossing kijkt, vragen we je nog eens goed na te denken over wat jij zou doen?

Out-of-the-bag-thinking
Dit is wat het meisje deed: ze stak haar hand in de zak, pakte een kei en liet deze meteen ook weer op de grond vallen, tussen alle andere keien. ‘Wat ben ik toch onhandig’, roept het meisje uit. ‘Maar eigenlijk maakt het niets uit. Als ik de kei die nog in de zak zit eruit haal, zien we ook welke ik als eerste uit de zak getrokken heb, of niet soms?’ Aangezien de kei die nog in de zak zit een zwarte is, kan de eerste kei die zij getrokken heeft alleen maar een witte geweest zijn. En omdat de lelijke man zijn valsspel niet zal willen opbiechten, keert het meisje een schijnbaar onmogelijke zaak geheel om naar een gunstige afloop.

Moraal van dit verhaal
Er bestaat altijd wel een oplossing voor alle ingewikkelde problemen; mits je ze maar in het juiste perspectief plaatst. Dat is eigenlijk ook precies wat Trigade doet: vanuit de rol van een buitenstaander met open blik en pragmatisch systemen en procedures onder de loep nemen, zonder te worden gedwarsboomd door vastzittende denkpatronen.

Auteur: Jakob Croeze, Adviseur Trigade Staphorst