Stop met blindstaren en houd de helikopterview
Managers zijn er dol op: Key Performance Indicators. Logisch, want KPI’s kunnen heel nuttig zijn om te weten waar je staat en waar je als organisatie naar toe wilt. Maar staar je er vooral niet blind op, want dan loop je het risico belangrijke zaken over het hoofd te zien. Dat bewijst ook onderstaand waar gebeurd verhaal, dat ondanks de privé-insteek toch heel goed laat zien hoe verraderlijk het kan zijn je teveel op een doel te focussen.
Na een partijtje golf zitten twee vrienden nog even gezellig na te praten. Louis, een vijftiger en werkzaam als CFO bij een internationaal concern. En Karel. Inmiddels de vijfenzestig gepasseerd en eigenaar van een goedlopend familiebedrijf.
Opvolging in het familiebedrijf
“Dat was een prima baan voor onze handicap, kerel”, zegt Karel.
“Wat je zegt Karel, een uitstekende baan”, reageert Louis.
“Met recht eentje die stemt tot tevredenheid”, vervolgt Karel met een donkere blik.
Louis kijkt zijn golfvriend onderzoekend aan. “Zo tevreden kijk je anders niet, zorgen?”
Karel mompelt wat, haalt zijn schouders op en zegt: “Ach Louis, jou kan ik het wel vertellen. Ik maak me grote zorgen over mijn bedrijf. Gezien mijn leeftijd zou ik het aan mijn zoons over moeten dragen, maar ik vertrouw ze het niet toe. Het ontbreekt beide, en hun partners, aan enige vorm van verantwoordelijkheidsgevoel. Ze feesten er maar wat op los en leven vreselijk ongezond. En dat alles is mijn eigen schuld”, verzucht Karel. “Vanaf hun geboorte kregen ze alles wat ze maar wilden en hebben ze nergens iets voor hoeven te doen. Ik kan mezelf wel voor de kop slaan Louis, want ik heb gefaald.”
Manage je gezin als een bedrijf
“Je moet gaan managen Karel! Zie je zoons als medewerkers, je moet ze motiveren! Stuur op KPI’s!”
“KPI’s, wat zijn dat? Weer zo’n modern managementinstrument zeker?” vraagt Karel argwanend.
“Nee joh … dat zijn Key Performance Indicators. In de top van de organisatie stel je een doel om je de komende periode op te focussen, en voor elke medewerker geldt een afgeleid doel. Op die manier is iedereen binnen de organisatie bezig om de afgesproken doelen te behalen; ieder op zijn eigen niveau en binnen zijn eigen bereik. Om iedereen gemotiveerd te houden, koppel je er bovendien een bonus en een wedstrijdelement aan vast. Daar gaan mensen nu eenmaal harder van lopen. In jouw geval kun je ‘Gezond leven’ als doelstelling nemen. De zoon en zijn gezin die op het afgesproken tijdstip het meest gezond leven, geef je een wereldreis cadeau.”
“Tjonge man, een wereldreis … alsof ze al niet genoeg hebben gehad?” sputtert Karel tegen.
“Zie het als investering!” oppert Louis. “Bovendien kun je via het schenkingsrecht eenmalig een bedrag van vijfentwintigduizend belastingvrij schenken, dus who cares? Ze hadden het anders waarschijnlijk ook gekregen, maar nu moeten ze er iets voor doen, dat is het verschil.”
En zo gezegd, zo gedaan.
Op weg naar de top
Een maand later treffen de twee vrienden elkaar opnieuw.
“En, hoe is het gegaan? Heb je goede afspraken kunnen maken?” vraagt Louis.
“Afspraken? Wat heet!” antwoordt Karel. “Ze zijn razend enthousiast. Mijn oudste zoon traint voor de marathon, de ander wil de top van Mount Ventoux fietsend bereiken en mijn schoondochters slaan helemaal door met superfoods! Maar ach, ze zijn in ieder geval met hun gezondheid bezig in plaats van feesten”, zegt Karel met pretlichtjes in zijn ogen. “Over een half jaar hebben we een tussenevaluatie. Wie dan het beste gescoord heeft, mag een lang weekend met het gezin naar Parijs.”
Een halfjaar later treffen de beide mannen elkaar weer en doet Karel verslag van de tussenevaluatie. Zijn oudste zoon zit inmiddels met zijn gezin in Parijs.
“Het gaat dus goed”, constateert Louis. “Kan het gezin van je jongste zoon de competitie wel aan?”
“Het is vooral mijn kleindochter die de boel aanjaagt”, zegt Karel. “Die is zo ambitieus, die wil koste wat kost winnen! Het gezin van mijn jongste zoon doet het trouwens ook goed hoor. Mijn schoondochter en kleindochter zijn veel op de tennisbaan te vinden en mijn zoon is fanatiek aan het fietsen.”
“Je hebt toch ook nog een kleinzoon”, vraagt Louis belangstellend.
“Oh Tom! Tja, nu je het zegt, dat weet ik eigenlijk niet. Tom is altijd zo in zichzelf gekeerd, die hoor je niet.”
“Wanneer is trouwens de eindevaluatie?” vraagt Louis.
“Eerste kerstdag! We gaan er iets speciaals van maken. Een kerstdiner met de hele familie en de uitreiking van de cheque voor de wereldreis. En niet te vergeten … afspraken voor nieuwe doelen voor het komende jaar. Ik verheug me er nu al op.”
Te druk met scoren
Drie maanden later gaat het mis. Tom is verloren geraakt in de prestatiedrang van zijn familie en zit flink in de problemen; hij is drugsverslaafd, heeft enorme gokschulden en wordt zelfs beschuldigd van diefstal. Zijn nieuwe ‘vrienden’ zijn op de hoogte van zijn illegale handel en van het feit dat hij een telg is uit een welgestelde familie en sinds een halfjaar wordt Tom gechanteerd. Zijn wanhooppogingen om de problemen met zijn ouders te bespreken zijn telkens op niets uitgelopen. Geen tijd, te druk! Te druk met sporten, sinaasappels persen, noten kraken, bessen eten en vooral te druk met scoren!
Als patriarch van de familie kan grootvader de schande niet verdragen. Hij betaalt de gokschulden van zijn kleinzoon, de rekening van het afkickcentrum en de geleden schade van de gedupeerden. Maar het kwaad is geschied. Klanten keren het bedrijf de rug toe en het ooit zo gerenommeerde bedrijf staat op de rand van de afgrond.
Auteur: Jakob Croeze, Adviseur Trigade Staphorst
Vanwege privacyredenen zijn de namen in dit artikel gefingeerd.